ในโลกของวิศวกรรมไฟฟ้า ตู้ MDB (Main Distribution Board) นับว่าเป็นอุปกรณ์หลักที่มีความสำคัญ โดยเฉพาะในการกระจายพลังงานไฟฟ้าจากแหล่งจ่ายไฟหลัก ไปยังระบบไฟฟ้าย่อยต่างๆ ภายในอาคารหรือสถานประกอบการ การออกแบบ ติดตั้ง และดูแลรักษาตู้ MDB ให้มีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพจึงเป็นเรื่อง ที่นายจ้างหรือเจ้าของกิจการควรมีความรู้ในการเลือกใช้ เนื่องจากความเสถียรของระบบไฟฟ้าทั้งหมดในอาคาร ขึ้นอยู่กับการทำงานที่ถูกต้องของตู้ MDB ไม่ว่าจะเป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าขนาดเล็ก หรือขนาดใหญ่ ล้วนได้รับผลกระทบจากการจ่ายกระแสไฟฟ้าที่มีคุณภาพจากตู้ MDB
ตู้ MDB คือ อะไร ?
ตู้ MDB หรือ Main Distribution Board เป็นอุปกรณ์สำคัญในระบบไฟฟ้า ซึ่งทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการจ่ายไฟจากแหล่งจ่ายไฟหลักไปยังอุปกรณ์และระบบย่อยต่างๆ ภายในอาคารหรือโรงงานผลิต ตู้ MDB จะเชื่อมต่อกับสายไฟจากแหล่งพลังงานหลัก (เช่น จากสถานีไฟฟ้า) และกระจายกระแสไฟฟ้าไปยังแผงวงจรไฟฟ้าย่อย (Sub Distribution Boards – SDBs) หรืออุปกรณ์ต่างๆ ที่อยู่ภายในระบบไฟฟ้า นอกจากนี้ ตู้ MDB ยังมีการติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันเพื่อป้องกันกระแสไฟฟ้าเกิน (Overcurrent Protection) และป้องกันไฟรั่ว (Earth Leakage Protection)
องค์ประกอบของตู้ MDB
ตู้ MDB ประกอบด้วยองค์ประกอบหลักหลายอย่างที่สำคัญต่อการทำงาน ซึ่งได้แก่:
- เบรกเกอร์หลัก (Main Circuit Breaker): ทำหน้าที่ควบคุมกระแสไฟฟ้าหลัก หากเกิดกระแสไฟฟ้าเกินขนาดหรือไฟรั่วจะทำหน้าที่ตัดไฟทันที
- เบรกเกอร์วงจรย่อย (Sub Circuit Breakers): ทำหน้าที่ควบคุมวงจรไฟฟ้าย่อยที่เชื่อมต่อจากตู้ MDB
- อุปกรณ์ป้องกันไฟรั่ว (Earth Leakage Circuit Breaker – ELCB): ช่วยป้องกันอันตรายจากไฟรั่ว
- บัสบาร์ (Busbar): เป็นแถบโลหะที่ใช้ในการกระจายกระแสไฟฟ้าไปยังเบรกเกอร์วงจรย่อย
- มิเตอร์วัดพลังงาน (Power Meters): ใช้ในการวัดค่าแรงดัน กระแสไฟฟ้า กำลังไฟฟ้า และพลังงานไฟฟ้าที่ใช้
หน้าที่ของตู้ MDB
หน้าที่หลักของตู้ MDB ได้แก่:
- การจ่ายไฟฟ้า: ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการจ่ายกระแสไฟฟ้าไปยังแผงวงจรย่อย
- การป้องกันระบบ: ติดตั้งเบรกเกอร์และอุปกรณ์ป้องกันอื่นๆ เพื่อป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดจากกระแสไฟเกิน
- การควบคุมและตรวจสอบ: ช่วยให้ผู้ดูแลระบบสามารถตรวจสอบและควบคุมระบบไฟฟ้าได้สะดวกมากขึ้น
การออกแบบและการติดตั้งตู้ MDB
การออกแบบตู้ MDB ต้องคำนึงถึงมาตรฐานด้านความปลอดภัย โดยมีข้อกำหนดดังนี้:
- การเลือกขนาดบัสบาร์: ต้องคำนึงถึงขนาดและความจุของกระแสไฟฟ้าที่จะใช้ เพื่อป้องกันความร้อนสูงเกินไป
- การติดตั้งเบรกเกอร์: ต้องเลือกขนาดเบรกเกอร์ที่เหมาะสมกับปริมาณกระแสไฟที่ใช้ในแต่ละวงจร
- การระบายอากาศ: เนื่องจากความร้อนอาจเกิดขึ้นในระหว่างการทำงานของตู้ MDB การออกแบบต้องรองรับระบบระบายอากาศให้เพียงพอ
ตัวอย่างของมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบตู้ MDB เช่น มาตรฐาน IEC 61439 ซึ่งเป็นมาตรฐานการออกแบบตู้สวิตช์บอร์ดที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในหลายประเทศทั่วโลก
วิธีการบำรุงรักษา และการตรวจสอบตู้ MDB
การบำรุงรักษาและการตรวจสอบตู้ MDB ช่วยให้ระบบไฟฟ้าสามารภทำงานได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากขึ้น การบำรุงรักษาประกอบด้วยขั้นตอนต่างๆ เช่น:
- การทำความสะอาดภายในตู้: เพื่อลดการสะสมของฝุ่นและสิ่งสกปรก
- การตรวจสอบการทำงานของเบรกเกอร์: ตรวจสอบว่าทำงานได้ปกติหรือไม่ และไม่มีสัญญาณของการสึกหรอ
- การตรวจสอบบัสบาร์และสายไฟ: ตรวจสอบว่ามีการเสียหายหรือรอยไหม้ที่อาจเกิดจากความร้อนสูงเกินไป
- การตรวจสอบระบบป้องกันไฟรั่วและเบรกเกอร์วงจรย่อย: เพื่อป้องกันการเกิดไฟฟ้ารั่วหรือกระแสไฟเกิน
การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance) หรือที่เราจะได้เห็นอยุ่บ่อยๆ คือ PM ระบบไฟฟ้า ตามกำหนดจะช่วยยืดอายุการใช้งานของตู้ MDB และป้องกันการเกิดเหตุขัดข้องของระบบไฟฟ้าที่อาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของอาคารหรือโรงงาน
ในการทำ PM ระบบไฟฟ้า ตามกฎหมายต้องทำอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง โดยผู้ตรวจสอบจะมีคุณสมบัติเฉพาะเท่านั้นไม่สามารถใช้ช่างไฟฟ้า เข้ามาตรวจสอบได้ เพราะต้องมีเอกสารรับรองการตรวจพร้อมลายเซ็นผู้ตรวจ ซึ่งจะเป็นวิศวกรไฟฟ้า
แนะนำศูนย์ Thai Power Check ตรวจระบบไฟฟ้า PM ระบบไฟฟ้า ตรวจสอบโดยวิศวกรนไฟฟ้าขึ้นทะเบียนตามมาตรา 9 พร้อมให้บริการตรวจเช็คอย่างถูกกฎหมาย สามารถออกเอกสารรับรองได้ เดินทางให้บริการทุกประเทศ 77 จังหวัด
- อ่านเพิ่มเติมได้ที่ : Thai Power Check
ข้อควรระวังในการใช้ตู้ MDB
การใช้ตู้ MDB ต้องคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นหลัก โดยมีข้อควรระวังดังนี้:
- ห้ามเปิดตู้ขณะระบบยังมีกระแสไฟ: เพื่อป้องกันการเกิดไฟฟ้าช็อต
- การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เหมาะสม: ควรใช้อุปกรณ์ที่ออกแบบมา สำหรับการใช้งานในระบบไฟฟ้า
- การติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันการรั่วของไฟฟ้า: เพื่อลดโอกาสที่กระแสไฟรั่วที่อาจเกิดขึ้น
มาตรฐานและข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องกับตู้ MDB
การติดตั้งตู้ MDB ควรเป็นไปตามมาตรฐานสากลระบบไฟฟ้า และข้อกำหนดที่เกี่ยวข้อง เช่น:
- มาตรฐาน IEC 61439: กำหนดข้อกำหนดด้านความปลอดภัย การออกแบบ และการติดตั้งตู้สวิตช์บอร์ด
- มาตรฐาน IEEE C37: มาตรฐานสำหรับเบรกเกอร์ และอุปกรณ์ป้องกัน
- มาตรฐาน NEC (National Electrical Code): มาตรฐานที่เน้นความปลอดภัยในการติดตั้งระบบไฟฟ้า
การปฏิบัติตามมาตรฐานเหล่านี้จะช่วยให้มั่นใจในความปลอดภัยและความเสถียรของตู้ MDB
สรุป
ตู้ MDB มีบทบาทสำคัญในการจัดการระบบไฟฟ้าภายในอาคารและสถานประกอบการ โดยทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการจ่ายกระแสไฟฟ้าไปยังแผงวงจรย่อย การออกแบบและติดตั้งตู้ MDB ควรคำนึงถึงมาตรฐานด้านความปลอดภัยและการเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม เพื่อป้องกันความเสียหายและอันตรายที่อาจเกิดขึ้น การบำรุงรักษาตู้ MDB อย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้ตู้ MDB ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและยืดอายุการใช้งาน
อ้างอิง
- IEC 61439 – Low-voltage switchgear and controlgear assemblies.
- IEEE Standard C37 – IEEE Guide for Testing Medium-Voltage Metal-Enclosed Switchgear for Internal Arcing Faults.
- National Electrical Code (NEC), NFPA
